Şeyh Sait İsyanı Gerekçeleri ve Sonuçları
24 Haziran 2024

Şeyh Sait İsyanı Gerekçeleri ve Sonuçları

Şeyh Sait İsyanı

Şeyh Sait İsyanı, ilk olarak Diyarbakır'a bağlı Ergani ilçesinin Eğil bucağındaki Piran köyünde başlamıştır. İsyan, Derhani'nin ele geçirilmesiyle devam etmiş, bir alayı geri çekilmeye zorlamış ve bir süvari alayını pusuya düşürmüşlerdir. Böylelikle Elazığ da ele geçirilmiş, askerlerin Diyarbakır'a gitmesine rağmen bu harekattan bir sonuç alınamamıştır. Şubat 1925 ve Nisan 1925 arasında gerçekleşen bu ayaklanma, Anadolu'da merkezi yönetime karşı girişilen geniş çaplı bir Kürt ayaklanması olarak tarihe geçmiştir.

Şeyh Sait İsyanının Sebepleri Nelerdir?

  • Cumhuriyet'in ilan edilip halifeliğin kaldırılmasıyla birlikte, yeni yönetim biçiminin kendi çıkarlarına aykırı düşmesi sonucu bazı kişilerin "Din elden gidiyor" propagandası yaparak halkın bir kısmını teşvik etmesi
  • Şeyh Sait ve adamlarının hilafet ve saltanat rejimini geri getirmek istemeleri
  • Terakkiperver Cumhuriyet Partisinin sert muhalefet gerçekleştirmesi ve laiklik karşıtı görüşlere sahip olması
  • O dönemde görüşülmekte olan Musul meselesini İngiltere'nin kendi çıkarları doğrultusunda çözebilmek amacıyla bölge halkını kışkırtması ve ayaklanmalara destek vermesi
  • Doğu ve Güneydoğu'da ayrılıkçı akımların meydana gelmesi

Şeyh Sait İsyanının Gelişimi

Ülkede uygulanan yeni rejim, Cumhuriyet ve hilafetin kaldırılmasının ardından bazı kesimlerin kendi çıkarları doğrultusunda halkı kışkırtmaları sonucunda Şeyh Sait isimli bir kişinin etrafında topladığı cahil kişilerle hükümete karşı ayaklanmasıyla başlamıştır. Bu isyanın temel amacı, Türkiye Cumhuriyeti'ni yıkarak Osmanlı Devleti düzenini geri getirmekti. 13 Şubat 1925'te Piran köyünde başlayan isyan kısa sürede Elazığ, Erzurum, Muş, Bitlis ve Diyarbakır'da etkili bir hale gelerek bölgeye yayılmıştır. İngilizlerin de isyancılara silah yardımında bulunması isyanın daha da büyümesine neden olmuştur. O dönem hükümetin başında Ali Fethi Okyar bulunmaktaydı ve çok partili rejime geçilmesi için denemeler yapılıyordu. Ancak, hükümet isyanı bastırma konusunda başarısız olunca istifa eden Ali Fethi Okyar'ın yerine İsmet Paşa geçmiş ve yeni bir hükümet kurmuştur. Aldığı askeri ve siyasi önlemlerle İsmet Paşa isyanı bastırmıştır.

Şeyh Sait İsyanının Bastırılmasıyla Alınan Önlemler Nelerdir?

  • Bölgede huzurun sağlanabilmesi ve ayaklanmanın tekrar etmemesi için bölgeye ordu gönderilmiştir.
  • Doğu ve Güneydoğu'da bölgesel olarak seferberlik ilan edilmiştir.
  • 4 Mart 1925'te 1929 yılına kadar devam edecek olan Takrir-i Sükûn Yasası çıkarılmıştır.
  • İstiklal Mahkemeleri kurularak suçlular cezalandırılmıştır.

Şeyh Sait İsyanının Sonuçları

  • Ayaklanma bastırılmış olsa da isyan sırasında Türk Ordusu yıpranmıştır.
  • 5 Haziran 1925'te Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası, ayaklanmada etkisi olduğu gerekçesiyle kapatılmıştır.
  • Ayaklanmanın ortaya çıkması Musul sorunuyla yeterince ilgilenilememesine yol açmış ve 1926'da Ankara Antlaşması ile Musul İngiltere'ye bırakılmıştır.
  • Türkiye Cumhuriyeti'ne ve inkılaplara karşı yapılmış olan ilk isyan bastırılmıştır.
  • Bu dönemde hükümetin başarısızlığı, ülkenin henüz çok partili hayata geçiş için uygun olmadığını göstermiştir ve ilk deneme başarısız olmuştur. Bu durum, demokrasinin tam anlamıyla uygulanamadığını göstermektedir.

Sizden Gelen Sorular / Yorumlar

İlk soruyu siz sormak istermisiniz?

Soru Sor / Yorum Yap

şifre

Çok Okunanlar

Suriye Filistin Cephesi

Suriye Filistin Cephesi

Popüler İçerikler

Ermeni Sorunu

Ermeni Sorunu

Kuvayi-milliye nedir?

Kuvayi-milliye nedir?

Editörün Seçtiği

Manda ve Himaye Nedir?

Manda ve Himaye Nedir?

Büyük Taaruz Nedir?

Büyük Taaruz Nedir?

Haber Bülteni

Popüler İçerik

Alaşehir Kongresi Kararları

Alaşehir Kongresi Kararları

İzmir İktisat Kongresi Kararları ve Maddeleri

İzmir İktisat Kongresi Kararları ve Maddeleri

Misakı İktisadi Görüşmeleri ve Maddeleri

Misakı İktisadi Görüşmeleri ve Maddeleri

Amiral Bristol Raporu Önemi ve Maddeleri

Amiral Bristol Raporu Önemi ve Maddeleri

Paris Barış Konferansı ve Maddeleri

Paris Barış Konferansı ve Maddeleri

Güncel

Atatürkün Samsuna Çıkışı

Atatürkün Samsuna Çıkışı

Güncel

Kurtuluş Savaşı

Kurtuluş Savaşı

Sakarya Meydan Muharebesi

Sakarya Meydan Muharebesi

Saltanatın Kaldırılması ve Cumhuriyetin İlan Edilmesi

Saltanatın Kaldırılması ve Cumhuriyetin İlan Edilmesi

İstanbulun Kurtuluşu

İstanbulun Kurtuluşu

Havza Genelgesi Maddeleri

Havza Genelgesi Maddeleri

Kurtuluş Savaşı Nedenleri

Kurtuluş Savaşı Nedenleri

Teşkilatı Esasiye Kanunu ve Maddeleri

Teşkilatı Esasiye Kanunu ve Maddeleri

Balkan Antantı Maddeleri ve Karaları

Balkan Antantı Maddeleri ve Karaları

Sivas Kongresi

Sivas Kongresi

Tekalifi Milliye Emirleri - 7-8 Ağustos 1921

Tekalifi Milliye Emirleri - 7-8 Ağustos 1921

Moskova Antlaşması Maddeleri

Moskova Antlaşması Maddeleri

Kanal Cephesi

Kanal Cephesi

Balkan Devletleri Listesi

Balkan Devletleri Listesi

Lozan Barış Antlaşması ve Maddeleri

Lozan Barış Antlaşması ve Maddeleri

İtilaf Devletleri Hangileridir?

İtilaf Devletleri Hangileridir?

Kurtuluş Savaşı Öncesi Durum

Kurtuluş Savaşı Öncesi Durum

Zafer Bayramının Özellikleri

Zafer Bayramının Özellikleri

İzmir'in İşgali

İzmir'in İşgali

Trablusgarp Savaşı Sonuçları

Trablusgarp Savaşı Sonuçları

Mondros Ateşkes Antlaşması Maddeleri ve Sonuçları

Mondros Ateşkes Antlaşması Maddeleri ve Sonuçları

2. İnönü Savaşı

2. İnönü Savaşı

Misaki Milli Nedir?

Misaki Milli Nedir?