Amasya Görüşmeleri, Kurtuluş Savaşı ve Anadolu'daki bağımsızlık mücadelesi açısından büyük bir öneme sahiptir. İtilaf Devletleri'ne karşı yerel bazda verilen mücadeleler, Amasya Görüşmeleri ve kongreler sayesinde ulusal bir boyuta taşınmıştır. Bu süreç, daha disiplinli ve etkili bir mücadele imkânı doğurmuştur. Tüm bu kongrelerin ve Amasya Görüşmelerinin başarılı bir şekilde gerçekleştirilmesi, alınan teorik kararların sahaya yansıtılması Mustafa Kemal Paşa, Bekir Sami Bey, Rauf Orbay ve diğer birçok Kurtuluş Savaşı kahramanı sayesinde olmuştur.
Anadolu'da milli mücadeleyi daha etkili bir şekilde sürdürmek amacıyla bir Heyet-i Temsiliye (Temsil Heyeti) oluşturulmuştur. Bu heyet, Anadolu'daki mücadelenin tüm hareketlerinden ve kararlarından sorumlu, dış kurumlarla görüşmeye yetkili bir yapıdır. Dolayısıyla Amasya Görüşmeleri de Temsil Heyeti tarafından gerçekleştirilmiş; İstanbul Hükümeti ile yapılan görüşmeler sonucunda bazı kararlar alınmıştır. Amasya Görüşmelerine İstanbul Hükümeti adına Salih Paşa katılmıştır. Bu görüşmelerin temel amacı, İstanbul Hükümeti ve Anadolu'daki Temsil Heyeti'nin yönetimde fiilen yarattığı ikiliği sonlandırmak ve İstanbul Hükümeti'ni milli mücadeleye çekmektir. Bu amaçla yapılan yoğun müzakereler tam olarak iki gün sürmüş (20-22 Ekim) ve 22 Ekim 1919 günü Amasya Görüşmeleri olarak anılan bildiri yayımlanmıştır.
Amasya Görüşmelerinde Alınan Kararlar
- Yabancı devletlere ve bu devletlerin tüccarlarına Türk sınırları içerisinde, Türk devletinin menfaatini ve geleceğini tehlikeye atacak şekilde kapitülasyon ve ayrıcalıklar verilmesi kesinlikle reddedilmiştir.
- İstanbul Hükümeti, Anadolu ve Rumeli başta olmak üzere tüm Osmanlı sınırları içerisindeki mücadeleyi hukuki sahada yürüten Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'ni resmi bir kurum olarak tanımıştır. (Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti, önceki kongrelerde alınan kararlar sonucu kurulmuştur. Temel amacı; milli mücadeleyi hukuki ve diplomatik alana taşımak, milli mücadelenin haklılığını bu yollarla kanıtlamaktır.)
- Birinci Dünya Savaşı'ndan yenilgiyle ayrıldıktan sonra teslim şartlarını konuşmak üzere Osmanlı Devleti ile İtilaf Devletleri arasında yapılması planlanan görüşmeye Temsil Heyeti'nden de birkaç kişinin katılması kabul edilmiştir.
- İstanbul'un İngiliz işgalinde olması ve dolayısıyla pek de güvenli olmaması sebebiyle Meclis-i Mebusan'ın İstanbul dışında toplanması uygun görülmüştür. (Amasya Görüşmelerinin en kritik kararlarından biridir.)
- Türk topraklarının hangi amaçla olursa olsun düşmana verilmesinin teklifinin bile yapılamayacağı; Türk toprağını düşmana terk etmek için hiçbir geçerli mazeret olamayacağı kabul edilmiştir.
Amasya Görüşmelerinde Alınan Kararların Önemi
- Amasya Görüşmeleri sonucu meydana gelen en önemli durum; İstanbul Hükümeti'nin bir elçi göndermesi sonucu Temsil Heyeti'ni fiilen tanımış olmasıdır. Resmen tanıması ise birtakım olayların geçmesinden sonra, ileri yıllarda gerçekleşecektir. Yani Amasya Görüşmelerinde Temsil Heyeti henüz resmi muhatap olmamıştır. Fakat kağıt üstünde gözükmeyen bir şekilde sözünü geçirmeye başlamıştır.
- Temsil Heyeti'nin tanınmamasına karşın, Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti resmen tanınmıştır. Böylece bu cemiyet, faaliyet alanını epey genişletme imkânı bulmuş ve milli mücadelenin propaganda kanadını da ilerleyen yıllarda başarıyla devam ettirmiştir.
- Meclis-i Mebusan konusunda ise orta yol sağlanmış, meclisin açılması, fakat mutlaka İstanbul'da bulunması uygun görülmüştür. Yani Salih Paşa Amasya Görüşmeleri sırasında Meclis-i Mebusan'ın İstanbul dışında toplanmasını onaylasa da bu karar sonradan İstanbul Hükümeti tarafından yumuşatılmıştır. Fakat sonraki zamanlarda bu konudaki tutumun zararları fazlasıyla görülmüştür.
- Amasya Görüşmelerinin en iyi hamlesi ise; İstanbul Hükümeti'nin bundan sonraki hamlelerde Temsil Heyeti'ne danışmak durumunda kalması olmuştur.
|
Yavuzcan
21 Temmuz 2024 PazarAmasya Görüşmelerinin milli mücadeleye olan katkıları nelerdir? Bu süreçte alınan kararların etkilerini nasıl değerlendirebiliriz? Özellikle İstanbul Hükümeti'nin Temsil Heyeti'ni tanıması, milli mücadelede nasıl bir dönüm noktası oluşturmuştur?
Cevap yazAdmin
21 Temmuz 2024 PazarYavuzcan, Amasya Görüşmeleri'nin milli mücadeleye olan katkıları oldukça önemlidir. Bu görüşmelerde alınan kararlar, milli mücadelenin daha organize ve planlı bir şekilde ilerlemesini sağlamıştır. Özellikle İstanbul Hükümeti'nin Temsil Heyeti'ni tanıması, milli mücadelede büyük bir dönüm noktası oluşturmuştur. Bu tanıma, milli mücadelenin meşruiyetini artırmış ve halkın direnişe olan güvenini pekiştirmiştir. Ayrıca, bu süreçte alınan kararlar, milli mücadelenin stratejik hedeflerini belirlemiş ve harekete geçme konusunda önemli bir motivasyon kaynağı olmuştur. Bu nedenle, Amasya Görüşmeleri, milli mücadelenin başarısında kritik bir rol oynamıştır.