1. Dünya Savaşı Cepheleri ve Sonuçları
20 Temmuz 2024

1. Dünya Savaşı Cepheleri ve Sonuçları

I. Dünya Savaşı

I. Dünya Savaşı, Avrupa merkezli bir küresel çatışma olup, 28 Temmuz 1914'te başlamış ve 11 Kasım 1918'e kadar sürmüştür. II. Dünya Savaşı'na kadar "Dünya Savaşı" veya "Büyük Savaş" olarak anılmıştır. Osmanlı Devleti'nde bu savaş "Harb-i Umumi" yani "Genel Savaş" olarak bilinmekte olup, halk arasında "Seferberlik" adıyla anılmıştır. Amerika Birleşik Devletleri savaşa katılana kadar, ABD'de ise "Avrupa Savaşı" olarak adlandırılmıştır. Dönemin büyük güçleri iki farklı blokta yer alarak savaşa katılmıştır.

Savaşın Tarafları ve İttifaklar

Savaşın tarafları, İtilaf Devletleri (Birleşik Krallık, Fransa ve Rusya) ve İttifak Devletleri (Almanya, Avusturya-Macaristan ve İtalya) olarak ikiye ayrılmıştır. İtalya, Avusturya-Macaristan ile yapılan anlaşmaya karşı çıkarak savaşa katılmamış ve daha sonra İtilaf Devletleri tarafına geçmiştir. Bu gelişmeler sonucunda ittifaklar yeniden yapılandırılmış ve savaş genişlemiştir. Toplamda 70 milyon askeri personel, tarihin en büyük savaşlarından biri için seferber olmuştur. Yeni teknolojilerin kullanımı, savaşın ölümcüllüğünü artırmış ve yaklaşık 9 milyon asker hayatını kaybetmiştir. Bu savaş, tarihin en çok zayiat veren beşinci savaşı olarak kayda geçmiştir ve birçok politik değişiklik ve devrime yol açmıştır.

Birinci Dünya Savaşı'nın Sebepleri

  • Avrupalı devletlerin sömürgecilik faaliyetleri
  • Hammadde ve pazar arayışları
  • İngiltere ve Fransa'nın Almanya'ya karşı silahlanması
  • Rusya'nın ideallerini gerçekleştirmek istemesi
  • Balkanlar'daki Slav-Germen çekişmeleri
  • Milliyetçilik akımı
  • Fransa'nın Alsas-Loren'i Almanya'dan almak istemesi
  • Avusturya-Macaristan prensinin Saraybosna'da bir Sırplı milliyetçi tarafından öldürülmesi (28 Haziran 1914)
  • Avusturya ve Rusya'nın Balkanlar üzerindeki çıkar çatışmaları
  • Almanya ve İtalya'nın siyasi dengeleri değiştirmesi

I. Dünya Savaşı Öncesi Oluşan Bloklar

Üçlü İttifak (Bağlaşma) Bloğu

  • Avusturya-Macaristan İmparatorluğu
  • Almanya
  • İtalya (1915 yılına kadar)

Üçlü İtilaf (Anlaşma) Bloğu

  • İngiltere
  • Fransa
  • Rusya
İtalya, Antalya ve çevresinin kendisine bırakıldığı gizli Londra Antlaşması ile İtilaf Devletleri'ne geçmiştir. Bulgaristan ise Çanakkale Savaşı'ndan sonra İttifak Devletleri'ne katılmıştır.

Osmanlı Devleti'nin I. Dünya Savaşı'na Girme Sebepleri

  • İttihatçıların Almanlara karşı sempati duyması
  • Almanya'nın desteği ile devletin kurtulacağına inanılması
  • Osmanlı Devleti'nin Almanya ile gizli bir anlaşma yapması (2 Ağustos 1914)
  • Siyasi yalnızlıktan kurtulma isteği
  • İngiltere ve Fransa'nın ekonomik baskılarından kurtulma isteği
  • Kaybedilen toprakları geri alma arzusu
  • Jeopolitik önem

Almanya'nın Osmanlı Devleti'ni I. Dünya Savaşı'na Çekme Sebepleri

  • Halifelik makamını kullanarak İngiliz ve Fransız sömürgelerindeki Müslümanları ayaklandırmak
  • Yeni cepheler açarak İtilaf Devletleri'nin baskısını hafifletmek
  • İngilizlerin Osmanlı topraklarından geçen Uzak Doğu sömürge yollarını ele geçirmek
  • Musul-Kerkük petrollerinden yararlanmak
  • İtilaf Devletleri'nin Boğazlar yoluyla Rusya'ya yardım etmesini önlemek
  • İngilizlerden kaçan Goben ve Breslau gemilerinin Osmanlı'ya sığınması
  • Bu gemilerin adlarının Yavuz ve Midilli olarak değiştirilmesi ve Rus limanlarının bombalanması
  • Rusların Karadeniz sahillerine ve Doğu Anadolu'ya saldırması

Osmanlı Devleti'nin I. Dünya Savaşı'nda Savaştığı Cepheler

Topraklarımızda Savaştığımız Cepheler

  • Kafkas Cephesi
  • Kanal Cephesi
  • Filistin-Suriye Cephesi
  • Irak Cephesi
  • Çanakkale Cephesi
  • Hicaz-Yemen Cephesi

Topraklarımız Dışında Savaştığımız Cepheler

  • Makedonya Cephesi
  • Galiçya Cephesi
  • Romanya Cephesi

Kafkasya Cephesi

Ruslar, 1914 yılının Aralık ayında Doğu Anadolu Bölgesine saldırdı. Osmanlı Devleti, Anadolu'da Ruslara karşı savaştı. Enver Paşa'nın yönettiği karşı taarruz, şiddetli soğuklar nedeniyle başarısız oldu ve Sarıkamış çevresinde çok sayıda kayıp verildi. 1916 yılında Ruslar Muş ve Trabzon'u ele geçirdi. Çanakkale Savaşı'ndan sonra Mustafa Kemal, Muş ve Bitlis'i Ruslardan geri aldı. Rus İhtilali, Kafkas cephesinde savaşın durmasına neden oldu.

Kanal Cephesi

Osmanlı Devleti, Mısır'da yeniden egemen olmak ve Süveyş Kanalı'nı ele geçirmek amacıyla İngilizlere saldırdı. Süveyş Kanalı'nın ele geçirilmesi, İngilizlerin sömürgeleri ile olan bağlantılarını kesecekti. Ancak gerekli önlemler alınmadığından İngiliz birlikleri karşısında başarısız olundu. İngilizler, Sina Yarımadası'nı ele geçirerek Suriye sınırına dayandı.

Hicaz ve Yemen Cephesi

Kutsal yerleri korumak amacıyla Osmanlı birlikleri, bu bölgede İngilizlerle çarpıştı. Ancak Sina'da gerek çölün olumsuz koşulları gerekse güçlü İngiliz kuvvetleri karşısında başarılı olunamadı. Osmanlı bu cephede Araplarla mücadele etti ve İngilizler üstün duruma geçti.

Irak Cephesi

İngiltere, Irak petrollerini ele geçirmek için Basra'ya asker çıkardı. Osmanlı Devleti, bu cephede İngiliz birlikleriyle savaştı ve başarılı oldu. Ancak elde edilen başarı uzun sürmedi. İngilizler tekrar Basra'ya asker çıkardı ve 1917 yılında Bağdat'a girdiler.

Suriye-Filistin Cephesi

Türk kuvvetlerini bu cephede Yıldırım Orduları Grup Komutanı olan Alman General von Sanders komuta ediyordu. Ateşkes hükmünden dolayı görevden alındı ve yerine Mustafa Kemal getirildi. Mustafa Kemal, İngilizlere karşı başarılı oldu ve bugünkü Suriye sınırımızı korumak için önlemler aldı.

Galiçya, Romanya ve Makedonya Cepheleri

Osmanlılar, Avrupa'daki cephelerine kuvvet gönderdi. Gönderilen kuvvetler 1916-1917 yıllarında Avrupa cephelerinde muharebelere katıldı ve Rusya, Romanya ve Fransa'ya karşı mücadele etti.

Çanakkale Cephesi

Türk milletinin vatanını savunmak için canını feda etmekten çekinmediği, Türk tarihinin kaderini değiştiren önemli bir savaştır. İtilaf Devletleri'nin bu cephedeki amacı, Rusya'ya silah yardımı yaparak bu devletin Doğu Avrupa'ya yönelik saldırısını kolaylaştırmak, Almanya'nın doğuya yayılmasını önlemek, boğazlar ve İstanbul'u alarak Osmanlı Devleti'ni savaş dışı bırakmaktı. İtilaf Devletleri, Çanakkale Boğazı'ndan geçmek için Şubat 1915'ten itibaren saldırıya geçti. Denize dökülen mayınlardan dolayı başarısız oldular. 18 Mart 1915'te daha büyük bir saldırı başlattılar. İtilaf Devletleri'nin savaş gemilerinin bir kısmı batırıldı, bir kısmı ise saf dışı edildi. Daha sonra kıyılardan çıkmaya çalıştılar. Amaç Çanakkale'yi karadan geçmekti. İçlerinde Yeni Zelandalı ve Avustralyalı askerlerden oluşan ANZAK'ların da bulunduğu İtilaf Devletleri'nin birlikleri, karşılarında Mustafa Kemal'i ve onun inançlı askerlerini buldular. Türk ordusu bu cephede büyük bir zafer kazandı. Bu savaş sonunda savaş bir süre uzadı.

I. Dünya Savaşı'nın Sonuçları

  • Asya ve Avrupa'daki devletler arasındaki dengeler bozuldu.
  • Osmanlı, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu ve Rusya tarihe karıştı.
  • Polonya, Çekoslovakya, Yugoslavya ve Macaristan kuruldu.
  • Yeni siyasi rejimler ortaya çıktı.
  • Yenilen devletler imzaladıkları ağır antlaşmalar ile II. Dünya Savaşı'na zemin hazırlamış oldu.
  • Sömürgecilik isim değiştirerek "Mandacılık" adı altında devam etti.
  • Osmanlı Devleti parçalandı.
  • Hristiyan azınlıktan sonra Müslüman Araplar da bağımsızlıklarını ilan etti.
  • ABD, bu savaştan sonra Avrupa politikasına karışmaya başladı.
  • Cemiyet-i Akvam (Milletler Cemiyeti) kuruldu.

Yenilen Devletlerin İmzaladığı Antlaşmalar

  • Almanya: Versay Antlaşması
  • Avusturya: St. Germain Antlaşması
  • Macaristan: Trianon Antlaşması
  • Bulgaristan: Nöyyi Antlaşması
  • Osmanlı Devleti: Sevr Antlaşması

Sizden Gelen Sorular / Yorumlar

İlk soruyu siz sormak istermisiniz?

Soru Sor / Yorum Yap

şifre

Çok Okunanlar

Hicaz Yemen Cephesi

Hicaz Yemen Cephesi

Editörün Seçtiği

Haber Bülteni

Popüler İçerik

1. Dünya Savaşı Cepheleri ve Sonuçları

1. Dünya Savaşı Cepheleri ve Sonuçları

Moskova Antlaşması Maddeleri

Moskova Antlaşması Maddeleri

İttihat ve Terakki Cemiyeti ve Tarihi

İttihat ve Terakki Cemiyeti ve Tarihi

Londra Konferansı

Londra Konferansı

Kars Antlaşmasının Maddeleri

Kars Antlaşmasının Maddeleri

Güncel

2. İnönü Savaşının Sonuçları

2. İnönü Savaşının Sonuçları

Güncel

Galiçya Cephesi Sonuçları

Galiçya Cephesi Sonuçları

Güncel

1.İnönü Savaşı Sonuçları

1.İnönü Savaşı Sonuçları

Sivas Kongresi

Sivas Kongresi

Amiral Bristol Raporu Önemi ve Maddeleri

Amiral Bristol Raporu Önemi ve Maddeleri

Londra Antlaşması Maddeleri ve Sonuçları

Londra Antlaşması Maddeleri ve Sonuçları

Balkan Antantı Maddeleri ve Karaları

Balkan Antantı Maddeleri ve Karaları

İzmir'in İşgali

İzmir'in İşgali

Ermeni Sorunu

Ermeni Sorunu

1. Balkan Savaşı Sonuçları

1. Balkan Savaşı Sonuçları

Gümrü Antlaşması Maddeleri

Gümrü Antlaşması Maddeleri

Paris Barış Konferansı ve Maddeleri

Paris Barış Konferansı ve Maddeleri

Misaki Milli Nedir?

Misaki Milli Nedir?

Latin Harflerinin Kabulü

Latin Harflerinin Kabulü

Tbmm Açılması Tarihi ve Önemi

Tbmm Açılması Tarihi ve Önemi

Güney Cephesi Sonuçları

Güney Cephesi Sonuçları

Mudanya Ateşkes Antlaşması

Mudanya Ateşkes Antlaşması

Mondros Ateşkes Antlaşması Maddeleri ve Sonuçları

Mondros Ateşkes Antlaşması Maddeleri ve Sonuçları

Reval Görüşmeleri ve Sonuçları

Reval Görüşmeleri ve Sonuçları

Erzurum Kongresi Kararları

Erzurum Kongresi Kararları

Romanya Cephesi

Romanya Cephesi

Misakı İktisadi Görüşmeleri ve Maddeleri

Misakı İktisadi Görüşmeleri ve Maddeleri

Kurtuluş Savaşı Örgütlenme Dönemi

Kurtuluş Savaşı Örgütlenme Dönemi

Sevr Antlaşması Maddeleri ve Sonuçları

Sevr Antlaşması Maddeleri ve Sonuçları

İzmir İktisat Kongresi Kararları ve Maddeleri

İzmir İktisat Kongresi Kararları ve Maddeleri

Son Osmanlı Mebusan Meclisi

Son Osmanlı Mebusan Meclisi

TBMM nin Açılması

TBMM nin Açılması

Zafer Bayramının Özellikleri

Zafer Bayramının Özellikleri

Cumhuriyetin İlanı 29 Ekim 1923

Cumhuriyetin İlanı 29 Ekim 1923

İzmirin İşgali Savaşı ve Sonuçları

İzmirin İşgali Savaşı ve Sonuçları